Πώς λειτουργεί το σύστημα ανακύκλωσης του μπλε κάδου;
Η ΕΕΑΑ, το Σύστημα των ΜΠΛΕ ΚΑΔΩΝ, συμπληρώνει 18 χρόνια λειτουργίας και είναι το εθνικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) που πρακτικά έφερε την έννοια και την πρακτική της Ανακύκλωσης δίπλα σε όλους τους πολίτες της χώρας, δραστηριοποιούμενη με βάση τη νομική της υποχρέωση να μεριμνά για λογαριασμό των 2.800 συμβεβλημένων επιχειρήσεών της για την ανακύκλωση των Συσκευασιών που «ρίχνουν» στην αγορά, στο ποσοστό εκείνο που καθορίζει κάθε φορά η εθνική και κοινοτική νομοθεσία. Η ΕΕΑΑ είναι Ανώνυμη Εταιρεία, δημιουργήθηκε από επιχειρήσεις - παραγωγούς συσκευασιών με την συμμετοχή κατά 35% της ΚΕΔΕ, τόσο στο μετοχικό της κεφάλαιο όσο και στην διοίκησή της. Η ΕΕΑΑ συλλέγει τις εισφορές της Βιομηχανίας και του Εμπορίου, όπως καθορίζονται εντέλει από αποφάσεις των αρμόδιων Αρχών, είναι το «συλλογικό τους πορτοφόλι» θα έλεγε κανείς, και τις διαχειρίζεται με τον πλέον αποτελεσματικό και αξιόπιστο τρόπο, με τρόπο δηλαδή που να παράγουν την μέγιστη δυνατή Ανακύκλωση. Οι κύριες δραστηριότητες μέσα από τις οποίες η ΕΕΑΑ ανταποκρίνεται στην νομική της υποχρέωση είναι τα έργα Μπλε Κάδου και Μπλε Κώδωνα που υλοποιούνται σε συνεργασία με τους ΟΤΑ της χώρας, η πιστοποίηση της ιδιωτικής ανακύκλωσης, δηλαδή της Ανακύκλωσης που γίνεται από το εμπορικές επιχειρήσεις Δευτερογενών Υλικών (χωρίς την μεσολάβηση δήμων, ούτε κάδων σε δημόσιο χώρο ούτε νοικοκυριών) και διάφορες τρίτες, μικρότερης συμβολής, πηγές ανακύκλωσης (ανάκτηση υλικών από πράσινο κάδο σε ΜΕΑ κ.λπ.). Στην παρούσα φάση η νομική υποχρέωση της ΕΕΑΑ αφορά στο 60% για το Σύνολο των Υλικών Συσκευασίας (σε σχέση φυσικά πάντα με τις ποσότητες που έχουν συμβληθεί μαζί της) και σε επιμέρους ποσοστά για κάθε ένα από τα υλικά αυτά (χαρτί, χαρτόνι, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο, σίδηρος). Σημειώστε βέβαια ότι για τα ερχόμενα έτη τα ποσοστά αυτά, οι στόχοι δηλαδή, έχουν ήδη αναθεωρηθεί προς τα επάνω από την κοινοτική νομοθεσία ενόψει του 2025 και του 2030. Θα ήθελα εδώ να επισημάνω μία σύγχυση που συχνά σκόπιμα καλλιεργείται στον δημόσιο λόγο: Η ανακύκλωση συσκευασιών είναι ένα μικρό μέρος της γενικής ανακύκλωσης στην οποία υποχρεώνεται η πολιτεία και οι ΟΤΑ. Τα απόβλητα συσκευασίας αποτελούν περίπου το 20% κατά βάρος των Αστικών Στερεών Αποβλήτων, ενώ τα οργανικά οικιακά απόβλητα περίπου το 40%. Επομένως ας μην μπερδεύει κανείς την καθυστέρηση της χώρας μας στο συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης με την Ανακύκλωση Συσκευασιών, η οποία επιτυγχάνει τους στόχους της.
Ποιος είναι ο απολογισμός των 18 χρόνων λειτουργίας της ΕΕΑΑ;
Τα αποτελέσματα της ΕΕΑΑ στα 18 χρόνια λειτουργίας που συμπληρώνει είναι πολλά και σημαντικά, όχι μόνο από μετρήσιμη και ποσοτικοποιημένη άποψη, για την οποία ίσως θα αρκούσε να ειπωθεί ότι πιστοποιημένα περίπου 7 εκατομμύρια τόνοι υλικών ανακυκλώθηκαν χάρη στις δραστηριότητες του Συστήματος σε αυτά τα χρόνια. Θα αρκούσε επίσης να επισημανθεί ότι σε έναν εξόχως προβληματικό τομέα, αυτόν της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων, όπου η χώρα μας έχει σε αυτές τις δεκαετίες σειρά παραβάσεων και προστίμων από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χάρη στην δραστηριότητα της ΕΕΑΑ σε συντριπτικό βαθμό, η Ανακύκλωση Συσκευασιών δεν έχει δεχτεί πρόστιμα και είναι ένας τομέας όπου η χώρα επιτυγχάνει τους στόχους της. Σε κάθε περίπτωση σε έναν τομέα που πάσχει από έλλειψη επιτυχημένων παραδειγμάτων, αξιόπιστων και αποτελεσματικών, και μόνη η λειτουργία της ΕΕΑΑ, ως συνεργασία πεδίου μεταξύ Επιχειρήσεων και δήμων, έχει αποτελέσει αξιομνημόνευτη καλή πρακτική. Όμως η συνεισφορά της στην ελληνική κοινωνία είναι πολλαπλά μεγαλύτερη. Η ΕΕΑΑ έφερε την Ανακύκλωση ως έννοια και πρακτική στην πόρτα και στην ζωή τελικά του καθενός μας, όλων σχεδόν των Ελλήνων. Εκπαίδευσε και εκπαιδεύει με την συνεργασία της εκπαιδευτικής κοινότητας, μαθητές όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης (από την προσχολική αγωγή έως το Λύκειο) στον ορθό τρόπο συμμετοχής και στα οφέλη της Ανακύκλωσης. Για παράδειγμα, στην περιοχή σας ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα, αδειοδοτημένα και εγκεκριμένα από το υπουργείο Παιδείας, υλοποιούνται στα σχολεία της ΠΕ Θεσσαλονίκης με την συνεργασία της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΕ, μιας διαδημοτικής επιχείρησης των ΟΤΑ της Ανατολικής Θεσσαλονίκης. Εξειδικεύοντας όμως και τους αριθμούς θα σας έλεγα ότι η ΕΕΑΑ έχει αυτή τη στιγμή περίπου 170.000 κάδους ενεργούς στις γειτονιές μας, έχει παραχωρήσει με συμβολαιογραφική πράξη δωρεάς 524 ειδικά οχήματα συλλογής για να εξυπηρετούν τους μπλε κάδους αυτούς (πάνω από 125.000 δρομολόγια συλλογής μπλε κάδων υλοποίησαν οι ΟΤΑ της χώρας το 2019 και παρέδωσαν πιστοποιημένα και ζυγισμένα υλικά συσκευασίας στα ΚΔΑΥ που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα). Επίσης με την συνεργασία των 305 συνεργαζόμενων δήμων (αλλά όχι μόνο), η ΕΕΑΑ υλοποιεί ετησίως πλήθος ενημερωτικών ενεργειών και δράσεων για να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες στην Ανακύκλωση Συσκευασιών και να τους υπενθυμίζει διαρκώς την αναγκαιότητα καθημερινής συμμετοχής και τον απλό τρόπο αυτής. Το πλέον σημαντικό όμως και εσχάτως ιδιαίτερα δαπανηρό είναι ότι η ΕΕΑΑ μεριμνά για να λειτουργούν οι 33 αδειοδοτημένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις διαλογής φορτίων μπλε κάδου (ΚΔΑΥ) της χώρας αφού τις ενισχύει οικονομικά βάσει αντίστοιχων συμβάσεων συνεργασίας με τους οικονομικούς φορείς που τις λειτουργούν. Λάβετε υπόψη ότι η διαλογή υλικών συσκευασίας δεν είναι μία βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα με την έννοια ότι το κόστος της δεν καλύπτεται από τα έσοδά της από την πώληση των δευτερογενών υλικών συσκευασίας. Επομένως η λειτουργία των ΚΔΑΥ δεν είναι αυτονόητη λειτουργία της αγοράς και είναι εφικτή μόνο στο πλαίσιο της λειτουργίας των Συστημάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού όπως είναι η ΕΕΑΑ. Με την δραστηριότητα αυτής κατά το 2019 πάνω από 550.000 τόνοι υλικών ανακυκλώθηκαν. Συνολικά λειτουργία της ΕΕΑΑ συντηρεί άνω των 2.200 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης (χωρίς να υπολογιστούν οι παράπλευρές δραστηριότητες στον τομέα των μηχανουργικών κατασκευών, των μεταφορών κ.λπ.), ενώ πάνω από 360 εκατομμύρια ευρώ έχουν δαπανηθεί στα 18 έτη λειτουργίας της σε επενδύσεις και λειτουργικές δαπάνες της σημαντικής υποδομής που έχει δημιουργηθεί στη χώρα. Εξειδικεύοντας τους αριθμούς θα σας έλεγα ότι η ΕΕΑΑ έχει αυτή τη στιγμή περίπου 170.000 κάδους ενεργούς στις γειτονιές μας, έχει παραχωρήσει με συμβολαιογραφική πράξη δωρεάς 524 ειδικά οχήματα συλλογής για να εξυπηρετούν τους μπλε κάδους αυτούς. Επτά εκατομμύρια τόνοι υλικών συσκευασίας ανακυκλώθηκαν χάρη στις δραστηριότητες του Συστήματος των Μπλε Κάδων στα 18 χρόνια λειτουργίας της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης. Τα απόβλητα συσκευασίας αποτελούν μόνο το 20% κατά βάρος των Αστικών Στερεών Αποβλήτων, αλλά ανακυκλώνονται σε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με άλλα ρεύματα αποβλήτων, με αποτέλεσμα να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της γενικής Ανακύκλωσης στη χώρα μας. Η λειτουργία της ΕΕΑΑ συντηρεί άνω των 2.200 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης, ενώ πάνω από 360 εκατομμύρια ευρώ έχουν δαπανηθεί στα 18 έτη λειτουργίας της σε επενδύσεις και λειτουργικές δαπάνες της σημαντικής υποδομής που έχει δημιουργηθεί στη χώρα.
«Η ΕΕΑΑ έφερε την Ανακύκλωση ως έννοια και πρακτική στην πόρτα και στην ζωή τελικά του καθενός μας, όλων σχεδόν των Ελλήνων» επισημαίνει ο Υπεύθυνος Τμήματος Marketing και ΟΤΑ της εταιρείας, Δημήτρης Παπασωτηρίου
Πόσους μπλε κάδους και κώδωνες έχετε αναπτύξει στους δήμους της Θεσσαλονίκης και πόσα ανακυκλώσιμα παράγει κάθε δήμος;
Ενδεικτικά μπορώ να σας πω, για να έχετε μία αίσθηση αριθμών και αναλογιών για τον απαιτούμενο ανά δήμο εξοπλισμό, ότι στο δήμο Θεσσαλονίκης είναι ανεπτυγμένοι και εξυπηρετούνται περίπου 3800 μπλε κάδοι και περίπου 450 μπλε κώδωνες. Αναλυτικά ο εξοπλισμός ανά ΟΤΑ και κυρίως τα αποτελέσματα του έργου Ανακύκλωσης ανά δήμο τα διαθέτουν οι συνεργαζόμενοι ΟΤΑ και φυσικά ως επιβάλλεται και οι αρμόδιες Αρχές (Yπουργείο Περιβάλλοντος, ΕΟΑΝ) στις οποίες δηλώνονται τόσο από την ΕΕΑΑ όσο και από τους ΟΤΑ.
Τι κερδίζει κάθε δήμος από την ανακύκλωση, σε επίπεδο εσόδων για την τοπική αυτοδιοίκηση και προφανούς ωφέλειας για το περιβάλλον;
Με την ανακύκλωση συσκευασιών, στους μπλε κάδους που γίνεται με εγγύτητα στους πολίτες ώστε να τους διευκολύνει, με απλό και πρακτικό τρόπο και να επιτρέπει την καθημερινή συμμετοχή τους και με μέθοδο που οδηγεί σε μαζική εκτροπή ποσοτήτων από την Υγειονομική Ταφή, τα οφέλη των δήμων και των πολιτών είναι σημαντικά: Καταρχάς επιτυγχάνεται μείωση του όγκου των απορριμμάτων τα οποία καταλήγουν στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) με αποτέλεσμα να επιμηκύνεται ο χρόνος ζωής των πολύτιμων αυτών υποδομών. Με τον τρόπο αυτό ο δήμος έχει και δευτερογενώς πρόσθετο όφελος αφού για κάθε τόνο απορριμμάτων που οδηγείται στην ταφή δαπανά τα αντίστοιχα τέλη ταφής (30-50 ευρώ ανά τόνο), ενώ σύντομα θα προστεθεί σε αυτά και ο φόρος ταφής που θα επιβαρύνει περαιτέρω τα οικονομικά των δήμων για τις ποσότητες που δεν ανακυκλώνουν. Ο δήμος με την εξοικονόμηση των τελών ταφής έχει τη δυνατότητα να μειώσει τα δημοτικά τέλη που πληρώνουν οι δημότες ή να επενδύσει σε αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχει στους δημότες του. Περαιτέρω σε κλίμακα κοινωνίας εξοικονομούμε πρώτες ύλες και ενέργεια με την υποκατάσταση πρώτων υλών στην βιομηχανία από δευτερογενή υλικά, οπότε προστατεύουμε όλοι μαζί το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους της χώρας και του πλανήτη. Δημιουργούμε και συντηρούμε νέες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης στον τομέα της συλλογής και διαλογής των αποβλήτων συσκευασίας σε τοπικό επίπεδο καθώς σε συνεργαζόμενους τομείς της οικονομίας. Τέλος αναβαθμίζουμε την ποιότητα ζωής στις γειτονιές μας και ενισχύουμε συνολικά την περιβαλλοντική συνείδηση και συμπεριφορά όλων μας.
Τι αλλαγές φέρνει το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση; Κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση;
Υπάρχουν σημεία που σας προβληματίζουν;
Το νέο Σχέδιο Νόμου για την Ανακύκλωση εισάγει νέες ρυθμίσεις εγχώριας προέλευσης και ενσωματώνει παράλληλα και ρυθμίσεις που επιβάλλονται από την τροποποίηση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τα απόβλητα και τα απόβλητα συσκευασιών, η οποία θεσπίστηκε το 2018. Αρκετές πρόνοιες του σχεδίου νόμου είναι σε σωστή κατεύθυνση. Ανάμεσά τους αυτές που θεσμοθετούν την δυνατότητα των ΟΤΑ να εισάγουν συστήματα «Πληρώνω όσο πετάω» (Pay as you throw), αυτές που θεσμοθετούν την αρχή του «τεχνικώς εφικτού» και «οικονομικώς βιώσιμου» καθώς και αυτές που εισάγουν μέτρα για την ενθάρρυνση του οικολογικού σχεδιασμού των προϊόντων συσκευασίας, εκείνες που θεσμοθετούν την διασύνδεση του Εθνικού Μητρώου Παραγωγών με το ΓΕΜΗ και εισάγουν όρους και προϋποθέσεις στην απαλλαγή των υπόχρεων παραγωγών συσκευασίας από την ευθύνη της εναλλακτικής διαχείρισης. Υπάρχουν όμως και κάποιες διατάξεις που αφορούν στην λειτουργία των ΚΔΑΥ που δημιουργούν εύλογο προβληματισμό μιας και επιχειρούν να επιβάλλουν συγκεκριμένο τεχνικό εξοπλισμό σε Μονάδες Διαλογής ή επιχειρούν να επιβάλουν υποχρεώσεις σε αναρμόδιους οικονομικούς φορείς ή και θεσπίζουν υποχρεώσεις κατά τρόπο αδύνατο να επιτευχθούν. Εν πάση περιπτώσει ευελπιστούμε ότι από το τελικό σχέδιο νόμου θα απαλειφθούν κάποιες προβληματικές διατάξεις. Ξέρετε, οι Νόμοι δεν είναι πάντα το καταλληλότερο επίπεδο κανονιστικής ρύθμισης όταν οι Αρχές θέλουν να επιβάλουν την βούλησή τους προς επίτευξη δημοσίου οφέλους. Υπάρχουν ειδικότερα και χαμηλότερα επίπεδα (π.χ. ΚΥΑ, αποφάσεις εποπτευουσών αρχών που ρυθμίζουν την αγορά κ.λπ.) που ενδείκνυνται για θέσπιση τεχνικών ρυθμίσεων. Σε αυτά τα επίπεδα θα έχει διασφαλιστεί και η απαραίτητη ενδελεχής τεχνικο-οικονομική προσέγγιση των ζητημάτων πριν την ρύθμισή τους. Και αυτή η στάθμιση είναι απαραίτητη για την βέλτιστη νομοθέτηση.
Δημήτρης Παπασωτηρίου
Υπεύθυνος Τμήματος Marketing και ΟΤΑ
Συνέντευξη στην Σοφία Χριστοφορίδου
